Çeмен Элкер
Тупмалли
I. Унăн историйĕ
Кушлавăш текен вун икĕ ял уйĕ
Хура вăрманпа хупланса выртать;
Çулла е хĕлле — такам та туйĕ —
Вăрманлăх кунта хÿтлĕхне тытать.
Хаваслă кĕтес! Сывлать вăл кал-кал…Малаллине вулас
Кушлавăш текен вун икĕ ял уйĕ
Хура вăрманпа хупланса выртать;
Çулла е хĕлле — такам та туйĕ —
Вăрманлăх кунта хÿтлĕхне тытать.
Хаваслă кĕтес! Сывлать вăл кал-кал…Малаллине вулас
Ачаш ача пек Атăл ирхине:
Ăш çил лăпкать, вăл тутлăн анаслать…
Вăран, савни! Уç чатăр аркине,
Малъен санах хаваслăн саламлать!Малаллине вулас
Кантур-чунилли | Юнлă мунча хыççăн | Пĕрре, çурхи каç… | Пăкачав мĕлки — Пахомка | Тытăçу | Икĕ юнав хушшинче | Кĕр сăри | Турă ячĕпе | Пуçлăхсем пăваççĕ | Шăннă вăрман хÿттинче | Хаяр тавăру | Пăлхавлă пуху | Пăлхав | Уес хулинче | Çапăçу | Çĕрпÿрт кассинче | Хуптĕрлÿ | Чакка тыткăнра | Кил-йышне çăлма | Ăнăçсăр хăтару | Инкек çине синкек | Улпут хресченĕсем патĕнче | Салтаксен тискерлĕхĕ | Чакка — ял-йыш судĕнче | Çирĕм çултан
«…Влаçа пăхăнман казаксен пĕчĕк ушкăнĕ пуçласа янă пăлхав… вăйлăланса патшалăха Çĕпĕртен Мускав таран, Кубаньрен Муром вăрманĕсем таран кисрентернĕ пăлхав çапла майпала пĕтнĕ. Çапах та пурнăç татах нумай вăхăт хушши пĕтĕмĕшпех лăпланса çитеймен-ха… Хăрушла пăлхавăрçăн ячĕ вăл тустарса çÿренĕ вырăнсенче халичченех хыттăн янăраса тăрать. Пугачев вăхăчĕ текен юнлă саманана халăх паян кунчченех лайăх астуса пурăнать…»
— А. С. Пушкин. «Пугачев историйĕ»
Кушлавăш текен вуникĕ ял уйĕ
Хура вăрманпа хупланса выртать.Малаллине вулас
Çeçпĕл Мишши – поэт, коммунист партийĕн агитаторĕ, революци трибуналĕсен Чăвашри ертÿçи, Украинăра çакăнса вилет. Чăваш поэтикинче унăн вырăнĕ уйрăмах пĕлтерĕшлĕ, мĕншĕн тесен вăл çĕнĕ жанрпа традици хывать… Тĕплĕнрех →
Çĕршывăм хăюллăн вăранĕ,
Тапранĕ кăвар кайăкла:
«Çук, çук» теекен улталанĕ,
Кам «çук» тет, ун чунĕ — чăлах.
Унччен-ха — айван пек çĕршывăм,
Унччен-ха — чăваш ыйăхлать.
Ан тив, тем пулсан та, вăл вăйлăн —
Паян чĕрĕлсе тăрасла…
Малаллине вулас
Юрий Скворцов — чăвашри журнал, хаçат, радиопа телевидени ĕçĕнче корреспондент тата редактор пулса вăй хунă. Чылай юрă сăвви çырнă. Тĕрлĕ чĕлхепе çырнă хайлавсене чăвашла куçарнă. СССР хутлăхĕнчи философилле поэмăпа драмăн чи аслă ăстисенчен пĕри… Тĕплĕнрех→
Алăк сасси илтĕнсен Паня çаврăнса пăхрĕ. Вăл хăй паллакан хĕрарăм пĕр çĕклем çĕтĕк атă-пушмак çĕклесе кĕнине курсан хĕпĕртесе ÿкрĕ те, унăн кăкринчен тĕлĕннĕ çын сасси хĕсĕнсе тухрĕ:
— Ы-ы!..
Хĕрарăм шартах сикрĕ. Паня та çакна асăрхаса шăпăртах пулчĕ. Хăйĕн сасси çынна çÿçентернине вăл ĕнтĕ тахçанах пĕлет. Çав сасă карланкăри сасă чĕлĕхĕсенчен мар, кăкăртан шалтан тухаканскер, аманнă тискер кайăк сассине аса илтерет, çавăнпа Паня çын умĕнче май килнĕ таран шăпăрт тăма тăрăшать.
Малаллине вуласÇeçпĕл Мишши – поэт, коммунист партийĕн агитаторĕ, революци трибуналĕсен Чăвашри ертÿçи, Украинăра çакăнса вилет. Чăваш поэтикинче унăн вырăнĕ уйрăмах пĕлтерĕшлĕ, мĕншĕн тесен вăл çĕнĕ жанрпа традици хывать… Тĕплĕнрех →
Тĕнчене тасатрĕ ирĕк вут-кăварĕ,
Çут тĕнче çуралчĕ, иртрĕ авалхи.
Тĕттĕмĕ тĕп пулчĕ, мăшкăл иртсе кайрĕ –
Тин ирĕке тухрăн, тĕп чăваш чĕлхи!
Миçе ĕмĕр витĕр асаппа тухмарăн,
Миçĕ çичĕ ютăн мăшкăлĕ пулса…
Çапах паттăр юлтăн, вăйна çухатмарăн,
Халь те пулиен çивĕч, кăвартан таса.Малаллине вулас